Nederlands kabinet omarmt plannen voor Einstein Telescope in grensregio Zuid-Limburg
Het Nederlandse kabinet is voornemens 42 miljoen euro uit het Groeifonds toe te kennen aan de Einstein Telescope, en reserveert bovendien 870 miljoen voor een toekomstige Nederlandse inbreng aan de bouw. Dat heeft de ministerraad besloten op basis van het advies van de Adviescommissie van het Nationaal Groeifonds. Met dit besluit geeft het kabinet een enorme impuls aan de Nederlandse wetenschap en aan de brede ontwikkeling van de Zuid-Limburgse grensregio.
De geplande investering van 42 miljoen euro zal gaan naar voorbereidende werkzaamheden zoals innovatie van de benodigde technologie, locatie-onderzoek, opbouw van een high-tech ecosysteem en organisatie. Met de reservering van de 870 miljoen heeft Nederland een uitstekende basis om zich in de toekomst, samen met België en Duitsland, kandidaat te stellen om de Einstein Telescope in de grensregio van Zuid-Limburg te realiseren.
Wel vraagt het kabinet om een nadere toelichting van de strategie en ambitie met betrekking tot de economische en maatschappelijke opbrengsten van het wetenschappelijke project. Aan de initiatiefnemers wordt ook gevraagd om een plan van aanpak voor monitoring en evaluatie van het project uit te werken.
Het voorstel voor toekenning van gelden uit het Nationaal Groeifonds aan de Einstein Telescope is op 31 oktober 2021 ingediend door de minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW), met steun van de collega van Economische Zaken en Klimaat (EZK).
Nationaal instituut voor subatomaire fysica Nikhef, Provincie Limburg en regionale ontwikkelingsmaatschappij LIOF stelden vorig jaar samen het groeifondsvoorstel op, ondersteund door de Ministeries van OCW en EZK.
Nikhef-directeur Stan Bentvelsen is zelf al jaren betrokken bij de Einstein Telescope. Hij is verheugd, maar ziet ook dat er nog veel werk te doen is: “Fantastisch dat het kabinet de ambitie omarmt om van Nederland een wereldleider in het onderzoek naar zwaartekrachtsgolven te maken. Deze Groeifonds-middelen vormen de basis voor verdere samenwerking met onze partners in Duitsland en België en om de geologische ondergrond in de grensregio van Zuid-Limburg verder te onderzoeken. Een groots project vraagt om een zorgvuldig proces, en we zetten ons daar met hart en ziel voor in. Ik heb er alle vertrouwen in dat we aan de aanvullende voorwaarden gaan voldoen.”
Gedeputeerde van de Provincie Limburg Stephan Satijn is erg enthousiast over de kansen die de mogelijke komst van de Einstein Telescope biedt voor Nederland en Limburg: “Met het besluit van vandaag plaatst het kabinet ons land mondiaal in de voorhoede van hightech en wetenschap. Limburg is de logische plek om die leidende positie mede gestalte te geven. Niet alleen vanwege de geschiktheid van onze bodem voor de Einstein Telescope, maar ook omdat wij als geen ander gewend zijn om internationaal samen te werken en daarbij wetenschap en bedrijfsleven met elkaar te verbinden. Ik ben blij en trots dat het kabinet die Limburgse waarde onderkent en met zo’n forse investering verder helpt te vergroten. Naast directe opdrachten voor bedrijven geeft de Einstein Telescoop Limburg en Nederland een unieke voorsprong in kennis, expertise en innovatieve technologieën die door bestaande of nieuwe bedrijven vermarkt kunnen worden. Dat is essentieel voor de economische ontwikkeling van Nederland op de midden en vooral lange termijn.”
Over de Einstein Telescope
De Einstein Telescope is een toekomstig ondergronds observatorium voor het meten van zwaartekrachtsgolven. Krachtige laserstralen kaatsen daar straks tussen diepgekoelde, trillingsvrije spiegels aan uiteinden van kilometerslange vacuümtunnels. Het instrument wordt veel gevoeliger dan de bestaande detectoren. Daardoor kan het instrument veel meer bronnen opsporen en een duizendmaal groter volume van het heelal aftasten. Onderzoekers gaan hiermee bijvoorbeeld op zoek naar de precieze structuur van neutronensterren, het geboorteproces van zwarte gaten en de structuur van het heelal direct na de oerknal.
De grensregio van Zuid-Limburg – de Euregio Maas-Rijn – is één van de mogelijke locaties voor dit observatorium. Huisvesting van de Einstein Telescope in deze regio kan een grote positieve impact hebben op de wetenschap, economie en maatschappij in Nederland. Met de toegezegde investeringen uit het Nationaal Groeifonds, heeft Nederland de basis om samen met België en Duitsland een sterke kandidatuur neer te zetten in 2024/2025.
Dit is een gezamenlijk persbericht van Nationaal instituut voor subatomaire fysica Nikhef, Provincie Limburg en regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Limburg LIOF
